Детский труд - требования и ограничения трудового законодательства Республики Казахстан

  Балалар еңбегі - Қазақстан Республикасы Еңбек заңнамасының талаптары мен шектеулері»

Қазақстан Республикасы Еңбек заңнамасының негізгі қағидаттарының бірі еңбек саласындағы кемсітушілікке, мәжбүрлі еңбекке және балалар еңбегінің ең нашар түрлеріне тыйым салу болып табылады.

Бала еңбегін заңсыз пайдалануға жол бермеу мақсатында Қазақстан Республикасының Еңбек кодексінде еңбек шартын жасасуға жол берілетін жас мөлшері айқындалған.

Сонымен, 16 жасқа толған азаматтармен еңбек шартын жасасуға рұқсат етіледі.

Сонымен бірге, Еңбек шартына кәмелетке толмаған адаммен, оның заңды өкілдерінің бірімен қол қойылған жағдайда, еңбек шарты:

 1) орта білім беру ұйымдарында негізгі орта, жалпы орта білім алған жағдайларда 15 жасқа толған азаматтар;

2) оқудан бос уақытта денсаулығына зиян келтірмейтін және оқу процесін бұзбайтын жұмысты орындау үшін 14 жасқа толған оқушылармен;

3) кинематография ұйымдарында, театрларда, театр және концерт ұйымдарында, цирктерде денсаулығына және имандылық тұрғысынан дамуына нұқсан келтірмей шығармалар жасауға және (немесе) орындауға қатысу үшін 14 жасқа толмаған адамдармен еңбек шарты жасалуы мүмкін.

Қазақстан Республикасының еңбек заңнамасында 18 жасқа толмаған адамдарға қатысты еңбек шартын жасасуға және жұмысқа орналасуға мынадай жұмыс түрлеріне тыйым салу мен шектеулер көзделген:

- ауыр жұмыстарға, еңбек жағдайлары зиянды және (немесе) қауіпті жұмыстарға 18 жасқа толмаған азаматтармен;

- жұмыс берушінің мүлкі мен басқа да құндылықтарының сақталуын қамтамасыз етпегені үшін қызметкердің толық материалдық жауапкершілігі көзделетін лауазымдар мен жұмыстарға, сондай-ақ орындалуы олардың денсаулығы мен имандылық тұрғысынан дамуына зиян келтіруі мүмкін жұмыстарға (ойын бизнесі, түнгі ойын-сауық мекемелеріндегі жұмыс, алкоголь өнімін, темекі бұйымдарын, есірткі құралдарын, психотроптық заттар мен прекурсорларды өндіру, тасымалдау және сату) ақы төлеуге міндетті.

- түнгі уақытта жұмыс істеуге тыйым салынған (сағат 22.00-ден 6.00-ге дейін).

- үстеме жұмысқа тыйым салынған

- жұмыс уақытының жиынтық есебі кезінде жұмысқа тыйым салынған,

- вахталық әдіспен жұмыс істеуге тыйым салынған

- қоса атқаратын жұмысқа тыйым салынған

Қазақстан Республикасының еңбек заңнамасында 14 жастан 18 жасқа дейінгі адамдарға қатысты қысқартылған жұмыс уақыты режимі бойынша талаптар белгіленген:

– 16 жастан 18 жасқа дейінгі қызметкерлер үшін-аптасына 36 сағаттан артық емес.

– 14 жастан 16 жасқа дейінгі қызметкерлер үшін-аптасына 24 сағаттан артық емес.

Жұмыс берушілердің балалармен еңбек шарттарын жасаспауы, жалақы төлемеуі, жұмыс режимін сақтамауы, кәмелетке толмағандарды жұмысқа қабылдау кезінде Қазақстан Республикасының Еңбек кодексінде көзделген тыйым салулар мен шектеулерді сақтамауы неғұрлым тән бұзушылықтар болып табылады.

Қазақстан Республикасының еңбек заңнамасын, оның ішінде балалар еңбегін пайдалану кезінде бұзу үшін жұмыс берушілерге қатысты, атап айтқанда, адамды еңбек шартын жасамай жұмысқа жіберуге, еңбегіне ақы төлеу жөніндегі талаптарды бұзғаны үшін, жұмыс уақытының нормасын заңсыз асырып жібергені үшін, еңбек саласында кемсітушілікке жол бергені үшін, еңбек қауіпсіздігін және еңбекті қорғауды қамтамасыз ету қағидаларын бұзғаны үшін «Әкімшілік құқық бұзушылық туралы» Қазақстан Республикасының Кодексіне сәйкес әкімшілік жауаптылық көзделген.

Облыстағы құрметті ата-аналары мен жұмыс берушілеріне Қазақстан Республикасының мемлекеттік саясаты балалардың құқықтары мен заңды мүдделерінің сақталуын қамтамасыз ететінін және оларды кемсітуге жол бермейтінін ескертеміз. Ол үшін балалардың құқықтары кепілдігінің құқықтық негіздері қалыптастырылып, кәмелетке толмағандардың құқықтары мен заңды мүдделерін қорғау жөніндегі тиісті органдар мен ұйымдар құрылды.

Балалар – кез-келген мемлекеттің болашағы және мемлекеттің басты міндеті – біздің балаларымызға зияткерлік және рухани жағдайда болуға, шынайы құндылықтарды табуға, ар-намысты, ар-ождан мен қадір-қасиетті сақтауға көмектесу.

Біз балаларды осы мүмкіндіктен айырмауға шақырамыз, өйткені әр баланың өмір сүруге, бақытты балалық шаққа құқығы бар!

Детский труд - требования и ограничения трудового законодательства Республики Казахстан

Одним из основных принципов трудового законодательства Республики Казахстан является запрещение дискриминации в сфере труда, принудительного труда и наихудших форм детского труда.

В целях недопущения незаконного использования детского труда в Трудовом кодексе Республики Казахстан, определен возраст, с которого допускается заключение трудового договора.

       Так, заключение трудового договора допускается с гражданами, достигшими 16-го возраста.

Вместе с тем, при условии подписания трудового договора наряду с несовершеннолетним, одним из его законных представителей, трудовой договор может быть заключен с:

 1) гражданами, достигшими 15 лет, в случаях получения ими основного среднего, общего среднего образования в организации среднего образования;

       2) учащимися, достигшими 14-го возраста, для выполнения в свободное от учебы время работы, не причиняющей вреда здоровью и не нарушающей процесса обучения;

       3) с лицами, не достигшими 14-го возраста, в организациях кинематографии, театрах, театральных и концертных организациях, цирках для участия в создании и (или) исполнении произведений без ущерба здоровью и нравственному развитию.

Трудовым законодательством Республики Казахстан предусмотрены запреты и ограничения на заключение трудового договора и трудоустройство в отношении лиц моложе 18 лет на следующие виды работ:

- с гражданами, не достигшими 18-го возраста, на тяжелые работы, работы с вредными и (или) опасными условиями труда,

- на должности и работы, работы с вредными и (или) опасными условиями труда, а также на должности и работы, предусматривающие полную материальную ответственность работника за необеспечение сохранности имущества и других ценностей работодателя, а также на работы, выполнение которых может причинить вред их здоровью и нравственному развитию (игорный бизнес, работа в ночных развлекательных заведениях, производство, перевозка и торговля алкогольной продукцией, табачными изделиями, наркотическими средствами, психотропными веществами и прекурсорами).

- запрет на работу в ночное время (с 22.00 до 6.00 часов).

- запрет на сверхурочную работу

- запрет на работу при суммированном учете рабочего времени,

- запрет на работу вахтовым методом.

- запрет на работу по совместительству

       Трудовым законодательством Республики Казахстан установлены в отношении лиц в возрасте от 14 до 18 лет требования, по сокращенному режиму рабочего времени:

- для работников в возрасте от 16 до 18 лет – не более 36 часов в неделю.

- для работников в возрасте от 14 до 16 лет – не более 24 часов в неделю.

Наиболее характерными нарушениями являются незаключение работодателями трудовых договоров с детьми, не выплата заработной платы, не соблюдение режима работы, не соблюдение запретов и ограничений, предусмотренных Трудовым кодексом Республики Казахстан при приеме на работу несовершеннолетних.

За нарушение трудового законодательства Республики Казахстан, в том числе по при использовании детского труда, в отношении работодателей предусмотрена административная ответственность в соответствии с Кодексом Республики Казахстан «Об административных правонарушениях», а именно, за допуск к работе лица без заключения трудового договора, за нарушение требований по оплате труда, за незаконное превышение нормы рабочего времени, за допущение дискриминации в сфере труда, за нарушение правил обеспечения безопасности и охраны труда.

Напоминаем уважаемым Родителям и Работодателям области, что Государственная политика Республики Казахстан обеспечивает соблюдение прав и законных интересов детей, и не допускает их дискриминации. Для этого сформированы правовые основы гарантий прав детей, и созданы соответствующие органы и организации по защите прав и законных интересов несовершеннолетних. 

Дети - это будущее любого государства и главной задачей государства является - помочь нашим детям интеллектуально и духовно состояться, обрести истинные ценности, сохранить честь, совесть и достоинство.

Призываем не лишать детей этой возможности, ведь каждый ребенок имеет право на жизнь, на счастливое детство!